Świat znajduje się w krytycznym momencie, w którym spożywana przez nas żywność nie tylko wpływa na nasze zdrowie, ale także na planetę. Wybierając produkty spożywcze zgodne z zasadami diety planetarnej, możemy odegrać istotną rolę w ochronie środowiska naturalnego. Czy zmiana diety dla planety to rzeczywiście dobry pomysł i co to w ogóle jest dieta planetarna? Wyjaśniamy w poniższym artykule.
Spis treści:
- Co to jest dieta planetarna?
- Założenia diety planetarnej
- Co można jeść, a czego unikać na diecie planetarnej?
- Po co stosować dietę planetarną?
Co to jest dieta planetarna?
Dieta planetarna, określana także jako dieta dla planety, to model żywienia, który wynika z przekonania o konieczności zapobiegania katastrofie ekologicznej. Dieta dla planety została stworzona przez Komisję EAT–Lancet, a dokładnie grupę specjalistów z 16 krajów. Założenia opublikowano 16 stycznia 2019 r. w ramach raportu w angielskim czasopiśmie medycznym „The Lancet”. Celem diety planetarnej jest promowanie zaleceń żywieniowych, które mają mieć korzystny wpływ na wyżywienie globalnej populacji ludności, a także minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko podczas produkcji żywności.
Założenia diety planetarnej
Zasady diety planetarnej są proste. Jednym z głównych założeń jest promowanie zrównoważonego odżywiania i spożywania różnorodnych produktów, głównie roślinnych: warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, orzechów i nasion. Zaleca się ograniczenie żywności pochodzenia odzwierzęcego, szczególnie mięsa czerwonego i przetworzonego, aby zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych związanych z produkcją mięsa oraz ograniczyć zużycie zasobów naturalnych, takich jak woda i gleba. Dieta planetarna zachęca również do ograniczenia cukru i tłuszczów nasyconych.
Dietą, która korzystnie wpływa na planetę – w porównaniu do diety o modelu zachodnim – jest również dieta pescowegetariańska, czyli menu wegetariańskie z rybami. Jeśli chcesz wprowadzić zmiany w swojej diecie, dobrym pomysłem może okazać się dieta pudełkowa. Dzięki niej możesz zaoszczędzić czas i przetestować, czy odpowiada Ci jadłospis wegetariański czy wegański. Nie musisz też zastanawiać się nad składnikami skomplikowanych dań ani obliczać, ile kalorii ma sushi czy inne potrawy orientalnej kuchni. Dobry catering dietetyczny dba o to, by wszystkie składniki były pełnowartościowe oraz pochodziły z zaufanych źródeł, a dodatkowo na pudełkach podaje wszystkie informacje o wartościach odżywczych.
Co można jeść, a czego unikać na diecie planetarnej?
EAT-Lancet Commission podkreśla, że 50% jadłospisu diety planetarnej powinny stanowić:
- świeże owoce,
- warzywa,
- orzechy.
Natomiast drugą połowę:
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- warzywa strączkowe: soczewica, ciecierzyca, fasola, groch itd.,
- nierafinowane oleje,
- warzywa skrobiowe w niewielkiej ilości, np. ziemniaki, bataty,
- źródła białka zwierzęcego w niewielkiej ilości, w tym nabiał: mleko, jogurty itd.
Warto pamiętać, iż najlepiej jest korzystać z sezonowych warzyw i owoców. Jedzenie produktów lokalnych wpływa na mniejszy ślad węglowy. Dobrym sposobem jest także mrożenie warzyw i owoców w sezonie, tak aby móc cieszyć się ich cennymi właściwościami zdrowotnymi przez cały rok, bez konieczności wykorzystywania produktów pochodzących z dalekich krajów.
W diecie planetarnej ważne jest ograniczenie produktów takich jak:
- mięso i jego przetwory,
- produkty wysokoprzetworzone,
- cukier dodany.
Sprawdź także: Lekkie i zdrowe grillowanie – to bardzo proste!
Po co stosować dietę planetarną?
Komisja EAT-Lancet podkreśla, iż obecny model produkcji żywności jest niekorzystny zarówno dla ludzi, jak i dla planety. Popularny zachodni system żywienia wpływa bowiem na równowagę środowiska przyrodniczego i szkodzi zdrowiu. Przemysł rolniczy emituje zbyt duże ilości dwutlenku węgla, co przyczynia się do globalnego ocieplenia, a to z kolei destabilizuje klimat i grozi katastrofą ekologiczną. Dodatkowo przemysłowa hodowla zwierząt pochłania ogromne zasoby wody słodkiej, której na Ziemi jest coraz mniej.
Produkcja żywności pochodzenia zwierzęcego jest niezrównoważona ekologicznie, zużywa bowiem znacznie większe ilości wody niż przy produkcji roślinnej. Problem stanowi także wykorzystywanie coraz większych areałów ziemi pod zasiewy paszowe. Dieta planetarna ma być jednym ze sposobów na przeciwdziałanie degradacji środowiska.
Nie bez znaczenia jest też stały wzrost liczby osób z nadwagą lub otyłością. Wiele osób z nadmierną masą ciała zastanawia się często, jak oszukać głód oraz co robić, by schudnąć. Tymczasem, stosując się do zasad diety dla planety, można zadbać o masę ciała i zmniejszać ryzyko wielu chorób dietozależnych. Prawidłowo zbilansowany jadłospis diety planetarnej bazuje na nieprzetworzonych produktach, a dania zapewniają sytość na dłużej, co sprzyja odchudzaniu. Należy jednak pamiętać, by dobrać dietę planetarną indywidualnie, uwzględniając: płeć, wiek, masę ciała, aktywność fizyczną, stan fizjologiczny oraz stan zdrowia.
Sprawdź także: Domowe przetwory, czyli sezon na owoce
Bibliografia:
- EAT-Lancet Commission, Food Planet Health. Healthy Diets From Sustainable Food Systems, „Lancet” 2019.
