Dieta przedcukrzycowa – z czego powinien składać się jadłospis osoby w stanie przedcukrzycowym?

Cukrzyca jest często określana pierwszą niezakaźną pandemią świata. Skala problemu jest bardzo duża. Już w momencie, kiedy pojawiają się pierwsze symptomy rozwoju schorzenia, warto zadbać o odpowiednie leczenie stanu przedcukrzycowego. Polega ono przede wszystkim na zmianie stylu życia. Dowiedz się, co jeść w stanie przedcukrzycowym i jaka dieta dla stanu przedcukrzycowego jest zalecana przez dietetyków.

Spis treści:

1. Na czym polega dieta przedcukrzycowa?
2. Co można spożywać na diecie przedcukrzycowej?
   • Stan przedcukrzycowy – co jeszcze można zrobić?
3. Czego nie można jeść na diecie przedcukrzycowej?
4. Czy da się uniknąć stanu przedcukrzycowego?
5. Przykładowy jadłospis w stanie przedcukrzycowym

Na czym polega dieta przedcukrzycowa?

Stanem przedcukrzycowym określa się nieprawidłową glikemię na czczo oraz nieprawidłową tolerancję glukozy. U osób z nieprawidłową tolerancją glukozy ryzyko wystąpienia cukrzycy w ciągu roku jest niemal pięciokrotnie wyższe niż u osób zdrowych, a u osób z nieprawidłową glikemią na czczo – aż sześciokrotnie. W przypadku współwystępowania obu stanów ryzyko wzrasta aż 12-krotnie^[1].

Zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i leczenie dietą stanu przedcukrzycowego są kluczowe, by zapobiec cukrzycy typu II. Dieta w stanie przedcukrzycowym powinna być dopasowana do stanu chorego i indywidualnego zapotrzebowania energetycznego. Najlepszy wyborem w celu poprawy glikemii jest dieta dla diabetyka – z niskim indeksem glikemicznym. Może bazować np. na modelu śródziemnomorskim lub jadłospisie DASH. Dieta przedcukrzycowa powinna dostarczać niezbędne składniki odżywcze i obniżać poziom glukozy.

Aby mieć pewność, że posiłki będą miały działanie prozdrowotne, warto zamówić catering dietetyczny skomponowany przez dietetyka. Wsparcie specjalistów jest szczególnie ważne w przypadku osób z nadwagą lub otyłością.

Sprawdź także: Cukrzyca – kompendium wiedzy

Co można spożywać na diecie przedcukrzycowej?

Badania potwierdzają, że istnieją pewnie składniki, które pomagają łagodzić stan przedcukrzycowy. Co jeść, by nie dopuścić do rozwoju cukrzycy typu II?

• różnorodne warzywa i owoce – stanowią bogactwo witamin, minerałów i antyoksydantów (warzywa powinny stanowić podstawę niemal każdego posiłku, najlepiej, aby w ciągu dnia 3/4 posiłków zawierało porcję warzyw, a 1/4 owoców z niską zawartością cukrów prostych, o IG <55);
• błonnik pokarmowy – w ilości 25 g lub 15 g/100 kcal diety. Powinien pochodzić z: nasion roślin strączkowych, warzyw, owoców, płatków owsianych, orzechów, ziaren, nieprzetworzonych produktów zbożowych;
• węglowodany złożone o niskim indeksie glikemicznym, np.: chleb żytni pełnoziarnisty, makaron al dente, kasza pęczak;
• fermentowane produkty mleczne, np. kefiry, maślanki, jogurty, mleko acidofilne;
• pełnowartościowe białko: chude mięso, chude wędliny, ryby, jaja,
• nasion roślin strączkowych (źródło białka roślinnego);
• tłuszcze roślinne, np. oliwa z oliwek, olej lniany, olej z awokado (z wyjątkiem oleju palmowego i kokosowego);
• orzechy, nasiona, pestki;
• zioła i przyprawy ziołowe.

Stan przedcukrzycowy – co jeszcze można zrobić?

Jak jeszcze można wpłynąć na glukozę we krwi? Dobra wiadomość dla wszystkich kawoszy jest taka, że wykazano, iż regularne spożywanie kawy (3–4 filiżanki dziennie) może zapobiegać cukrzycy typu 2^[2].

Oprócz utrzymywania odpowiedniej diety bardzo ważne jest dbanie o aktywność fizyczną (przynajmniej 150 minut tygodniowo). Natomiast u osób z grupy ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, zalecane jest także rozważenie leczenia farmakologicznego.

Pozytywne efekty często przynosi również suplementacja witaminy D3, aktywnej formy kwasu foliowego (u kobiet w ciąży i w okresie prekoncepcyjnym) czy witaminy B12 u osób leczonych przewlekle metforminą. Ważne jest także zadbanie o zdrowy i odpowiednio długi sen trwający ok. 8 h dziennie.

Czego nie można jeść na diecie przedcukrzycowej?

Badania wskazują, że pewne produkty żywnościowe znacznie pogarszają stan przedcukrzycowy. Czego nie jeść, by uniknąć rozwoju cukrzycy typu 2? Jadłospis dla diabetyka czy osoby w stanie przedcukrzycowym, których masa ciała jest powyżej normy, powinien być ubogoenergetyczny. Bardzo ważne jest doprowadzenie do normalizacji masy ciała.

Czego unikać w stanie przedcukrzycowym? Niewskazane są:

• nadmiar soli (do 5–6 g/dobę, u osób z nadciśnieniem do 1500 mg sodu/dobę),
• czerwone mięso i mięso przetworzone, np. salceson, pasztet, kiełbasy, parówki,
• dużej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, kwasów tłuszczowych o konfiguracji trans,
• dania smażone,
• słodzone napoje,
• słodycze i produkty bogate w cukry dodane,
• cukier, miód i soki owocowe,
• produkty i potrawy z mąki oczyszczonej, np. pieczywo pszenne, naleśniki na mące pszennej, słodkie wyroby cukiernicze.

Jadłospis diety przedcukrzycowej nie powinien uwzględniać również alkoholu i innych używek. Dozwolone są natomiast zamienniki cukru, np. stewia, ksylitol czy erytrytol.

Czy da się uniknąć stanu przedcukrzycowego?

Aby nie doprowadzić do stanu przedcukrzycowego, kluczowe jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała (a w przypadku nadwagi czy otyłości redukcja nadmiernej masy ciała), dbanie o zdrową, pełnowartościową dietę oraz regularna aktywność fizyczna.

Przeprowadzono wiele badań, które oceniały skuteczność zmiany stylu życia w kontekście zachorowań na cukrzycę. Na szczególną uwagę zasługuje badanie Finnish Diabetes Prevention Study. Interwencja zakładała:

• zmniejszenie masy ciała uczestników o 5%,
• ograniczenie spożycia tłuszczów w diecie poniżej 30% energii, a kwasów tłuszczowych nasyconych poniżej 10% energii,
• zwiększenie podaży błonnika pokarmowego do 15 g na 1000 kcal.
• wprowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej przez co najmniej 4 godziny tygodniowo.

Zauważono, iż po 3 latach od zmiany stylu życia uczestnicy w grupie interwencyjnej obniżyli ryzyko zachorowania na cukrzycę aż o 58%^[3]. Zbliżone wyniki uzyskano w badaniu, gdzie zastosowano dietę śródziemnomorską^[4].

Jak widać, dieta w stanach przedcukrzycowych odgrywa bardzo istotną rolę i może zapobiec cukrzycy typu II. Jeśli w odpowiednim czasie stan przedcukrzycowy zostanie rozpoznany, a chory zadba o odpowiednie leczenie żywieniowe (lub też farmakologiczne), to z pewnością zapobiegnie rozwojowi cukrzycy i powikłań.

Przykładowy jadłospis w stanie przedcukrzycowym

Poniżej prezentujemy, jak może wyglądać dieta w stanie przedcukrzycowym. Należy jednak pamiętać, iż wartość energetyczną jadłospisu należy dopasować indywidualnie.

Śniadanie: kanapki z chleba żytniego z hummusem, jajkiem, papryką i ogórkiem

II śniadanie: placuszki na mące pełnoziarnistej orkiszowej z malinami i orzechami włoskimi

Obiad: dorsz zapiekany z pomidorkami i cukinią, z kaszą pęczak

Podwieczorek: hummus z warzywami i kromką pieczywa

Kolacja: cukinia zapiekana z serem feta i brązowym ryżem

Sprawdź także: Przepis na sałatkę z łososiem

1. Jeznach-Steinhagen A., Żywienie osób z cukrzycą i chorobami towarzyszącymi, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
2. Poole R. i wsp., Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes, „BMJ”, 2017, 359.
3. Lindström J. i wsp., The Finnish Diabetes Prevention Study (DPS): Lifestyle intervention and 3-year results on diet and physical activity, „Diabetes Care”, December 2003, 26 (12).
4. Ramachandran A. i wsp., Indian Diabetes Prevention Programme (IDPP). The Indian Diabetes Prevention Programme shows that lifestyle modification and metformin prevent type 2 diabetes in Asian Indian subjects with impaired glucose tolerance (IDPP-1), „Diabetologia”, February 2006, 49 (2).