Dieta po operacji – co można jeść, a czego unikać?

Po operacji w okresie rekonwalescencji zazwyczaj zalecana jest dieta lekkostrawna dopasowana do indywidualnych potrzeb chorego. Aby skomponować jadłospis, który przyczyni się do poprawy stanu zdrowia, należy dowiedzieć się, co można jeść po operacji, a czego należy unikać. Przedstawiamy, czym wzmocnić organizm po operacji i jak skomponować pełnowartościowy jadłospis.

Spis treści:

1. Dieta po operacji – dlaczego należy ją stosować?
2. Czy prawidłowa dieta pooperacyjna przyspieszy czas powrotu do zdrowia?
3. Dieta a rodzaj operacji
4. Produkty wskazane i przeciwwskazane w diecie po operacji
5. Przykładowy jadłospis diety pooperacyjnej

Dieta po operacji – dlaczego należy ją stosować?

Pacjenci po operacji zwykle otrzymują konkretne zalecenia dotyczące jadłospisu. Przepisy diety pooperacyjnej zazwyczaj bazują na lekkostrawnych składnikach, a celem diety po operacji jest dostarczenie wszystkich niezbędnych makro- i mikroelementów bez nadwyrężania układu pokarmowego i trawiennego. Stosowanie diety lekkostrawnej po operacji przyspiesza powrót do zdrowia i korzystnie wpływa na samopoczucie.

Czy prawidłowa dieta pooperacyjna przyspieszy czas powrotu do zdrowia?

Dieta po operacji działa na kilku płaszczyznach. Po pierwsze jadłospis bogaty w białko, witaminy i minerały wspiera proces gojenia się tkanek oraz wzmacnia system odpornościowy, co jest kluczowe w procesie powrotu do zdrowia. Odpowiednio zbilansowana dieta może też pomóc zapobiegać powikłaniom pooperacyjnym, takim jak infekcje czy niedożywienie. Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów, co może zminimalizować ryzyko powikłań.

Wiele operacji może prowadzić do stanu zapalnego w organizmie. Dieta bogata w przeciwzapalne składniki, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3 czy przeciwutleniacze, może pomóc w zmniejszeniu tego stanu i przyspieszyć proces rekonwalescencji, w trakcie którego często dochodzi do utraty masy mięśniowej z powodu zmniejszonej aktywności fizycznej. Odpowiednio zbilansowana dieta wzbogacona w białko pomaga w utrzymaniu masy mięśniowej oraz wspomaga regenerację chorych tkanek.

Co więcej, prawidłowo skomponowany jadłospis może też łagodzić skutki uboczne niektórych leków, np. nudności, zgagę czy zaburzenia trawienia.

Dieta a rodzaj operacji

Dieta powinna być dostosowana do rodzaju operacji oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Poniżej przedstawiamy kilka rodzajów diet, które często są zalecane w okresie rekonwalescencji po różnego rodzaju operacjach:

• dieta łatwo strawna po operacji,
• dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu po operacji,
• dieta łatwo strawna bogatobiałkowa po operacji,
• dieta płynna po operacji,
• dieta płynna wzmocniona po operacji,
• dieta papkowata po operacji,
• dieta kleikowa po operacji,
• dieta do żywienia przez zgłębnik lub przetokę po operacji.

Kiedy można zacząć jeść po narkozie?

Czas, który upływa od zakończenia narkozy do momentu, gdy pacjent może zacząć jeść, może się różnić w zależności od kilku czynników, takich jak rodzaj operacji czy stan pacjenta oraz zalecenia lekarza. W większości przypadków jedzenie i picie po narkozie (o ile nie ma przeciwwskazań) jest dozwolone po kilku/kilkunastu godzinach od operacji.

Jakie witaminy na wzmocnienie po operacji warto przyjmować?

Kluczowa po operacji powinna być prawidłowo zbilansowana dieta, której celem jest pokrycie zapotrzebowania na wszelkie witaminy i składniki mineralne. W indywidualnych przypadkach może być potrzebna dodatkowa suplementacja np. witamin A i E, witaminy C czy D, ale decyzję zawsze należy skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.

Produkty wskazane i przeciwwskazane w diecie po operacji

Przepisy w diecie po operacji powinny bazować na składnikach ubogich w błonnik pokarmowy, np. delikatnych warzywach i dojrzałych owocach. Należy także obierać warzywa ze skórki, przecierać je przez sito czy miksować. Zalecanymi metodami przygotowania posiłków są: gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, pieczenie bez tłuszczu, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii. Nie zaleca się natomiast smażenia czy pieczenia z dodatkiem tłuszczu.

Co jeść po operacji? Do produktów i potraw wskazanych zaliczane są:

• produkty zbożowe: pieczywo pszenne, bułki pszenne, kasza manna, kasza jaglana, drobne makarony, ryż biały, naturalne płatki błyskawiczne: owsiane, jaglane, ryżowe;
• owoce i warzywa: pieczone, duszone, gotowane, bez skórki i pestek, np.: brzoskwinie, morele, banany, jabłka, marchew, dynia, kabaczek, pietruszka, pomidory bez skórki i pestek;
• tłuszcze dodawane na zimno: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, masło, margaryny miękkie dobrej jakości (do smarowania pieczywa);
• chude mięso: kurczak i indyk bez skóry, mięso z królika, cielęcina oraz w umiarkowanej ilości chude części wołowiny i wieprzowiny (polędwica, rostbef, łopatka, mostek);
• chude ryby morskie np.: dorsz, sola, mintaj;
• chude wędliny np.: szynka, schab, polędwica;
• jajka pod postacią jajecznicy na dozwolonych tłuszczach, a także gotowane na miękko;
• mleko i produkty mleczne niskotłuszczowe;
• zupy: kleik ryżowy, owsianka, zupy na wywarach warzywnych, czysty barszcz, zupa pomidorowa, ziemniaczana, jarzynowa z dozwolonych warzyw;
• napoje: woda niegazowana, słaba kawa, słaba herbata;
• łagodne przyprawy i sosy: wanilia, cynamon, bazylia, majeranek, koperek, sos koperkowy, jogurtowy;
• desery: kisiel, budyń, musy owocowe, galaretki, biszkopty.

Do produktów przeciwwskazanych zaliczane są:

• produkty zbożowe pełnoziarniste,
• owoce: niedojrzałe, owoce w syropie, a także gruszki, daktyle czy śliwki i owoce suszone,
• warzywa: cebula, czosnek, rzodkiewka, rzepa, szczypiorek, kapusta, kukurydza, frytki, smażone ziemniaki,
• tłuszcze: smalec, margaryny twarde, olej kokosowy,
• tłuste gatunki mięs, ryb i wędlin,
• warzywa strączkowe,
• pełnotłuste mleko i wysokotłuszczowe produkty mleczne,
• ostre przyprawy i sosy: ostra papryka, ocet winny, gorczyca, wegeta, musztarda, gałka muszkatołowa, sosy na zasmażkach, sosy na śmietanie,
• tłuste desery: pączki, ciasta z kremem, desery z alkoholem, śmietaną, faworki, batony, słodycze z orzechami, ciasto francuskie.

W procesie powrotu do zdrowia po operacji pomocny może być także catering dietetyczny. Obecnie bez problemu można znaleźć lekkostrawną dietę pudełkową dopasowaną do potrzeb.

Sprawdź także: Przepis na zupę krem z marchwi

Przykładowy jadłospis diety pooperacyjnej

Poniżej przedstawiamy przykładowy jadłospis po operacji jelita grubego. Należy jednak pamiętać, iż zawsze dieta po operacji powinna zostać skonsultowana z lekarzem i dietetykiem, a poniższe przepisy diety pooperacyjnej mogą stanowić inspirację.

Śniadanie: Kleik ryżowy z musem jabłkowym i kawa zbożowa

II śniadanie: Jogurt naturalny z musem truskawkowym

Obiad: Potrawka z kurczaka z marchewką i cukinią

Kolacja: Pieczona cukinia z dorszem w sosie koperkowym

Sprawdź także: Jarmużowe kotleciki z komosy ryżowej

Bibliografia:

1. Ciborowska H., Ciborowski A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.