Łatwostrawna dieta bogatobiałkowa jest stosowana w rekonwalescencji oraz terapii wielu chorób. Leczenie dietą nie sprawdzi się jednak u wszystkich. Dla kogo dieta wysokobiałkowa jest zalecana? Głównie dla osób po operacjach i w stanie wycieńczenia oraz chorych na raka. Dieta wysokobiałkowa dla pacjentów ze specyficznymi potrzebami musi być zbilansowana. Przepisy diety wysokobiałkowej dla chorych muszą uwzględniać odpowiednią ilość protein i innych składników mineralnych.
Spis treści:
- Na czym polega dieta wysokobiałkowa dla chorych?
- Dlaczego białko w chorobie jest tak ważne?
- Dieta wysokobiałkowa w chorobie – produkty zalecane i niezalecane
Na czym polega dieta wysokobiałkowa dla chorych?
Dieta wysokobiałkowa (nazywana także lekkostrawną dietą bogatobiałkową) ma na celu zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości białka w diecie, co jest istotne dla osób w różnych stanach chorobowych czy w okresach rekonwalescencji po operacjach, a także u osób z infekcjami przebiegającymi z gorączką, z oparzeniami, urazami, w stanie wyniszczenia, w podeszłym wieku czy chorych na raka. Dieta wysokobiałkowa powinna również dostarczyć odpowiednią ilość witamin i minerałów, tak by nie doprowadzać do niedoborów żywieniowych.
Należy pamiętać, że dieta dla chorych na raka czy osób zmagających się z innymi schorzeniami musi być dopasowana do stanu zdrowia i potrzeb konkretnego pacjenta. Należy zatem obliczyć indywidualnie zapotrzebowanie energetyczne i dopiero wtedy określić ilość makroskładników: białek, tłuszczu i węglowodanów.
Zwykle w diecie bogatobiałkowej białko zwiększa się do 2 g/kg masy ciała, a w skrajnych przypadkach, np. przy rozległych oparzeniach, nawet do 3 g/kg masy ciała i więcej (nawet do 150 g/dobę). Węglowodany w diecie bogatobiałkowej zwykle pokrywają 50–55% całkowitej wartości energetycznej diety, natomiast tłuszcze 25–30%1.
Dla chorych na diecie wysokobiałkowej znaczenie ma też odpowiednia technika przygotowania potraw. Zaleca się gotowanie w wodzie, na parze, w naczyniach bez wody, a także pieczenie w folii, pergaminie czy naczyniach ceramicznych. W celu wzbogacenia diety w białko do potraw dodaje się np. mleko w proszku, jogurty wysokobiałkowe czy białko jaja kurzego.
Sprawdź także: Dieta Dukana – na czym polega? Czy jest bezpieczna dla zdrowia?
Dlaczego białko w chorobie jest tak ważne?
Białko w diecie potrzebne jest do budowy i odbudowy ciał odpornościowych, enzymów, hormonów czy białek osocza. Dieta bogatobiałkowa jest zatem bardzo istotna, ponieważ pozwala powrócić do zdrowia po operacji, zmniejsza ryzyko powikłań i zapobiega utracie beztłuszczowej masy ciała.
Należy pamiętać, że w każdym przypadku niezwykle ważne jest, aby bogatobiałkowa dieta lekkostrawna miała odpowiednią wartość kaloryczną – dostosowaną do indywidualnych potrzeb chorego. W innym wypadku białko zostanie wykorzystane do celów energetycznych.
Jeśli nie masz czasu na przygotowywanie zdrowych i prawidłowo zbilansowanych posiłków dieta pudełkowa może okazać się idealnym rozwiązaniem.
Sprawdź także: „Dieta cud” – czy istnieje?
Dieta wysokobiałkowa w chorobie – produkty zalecane i niezalecane
Poniżej przedstawiamy produkty zalecane i niezalecane w diecie wysokobiałkowej dla chorych.
Dieta bogatobiałkowa – produkty zalecane:
- młode warzywa, marchew, dynia, kabaczek, patisony, buraki, seler, pietruszka, pomidory bez skórki, szparagi,
- dojrzałe i soczyste owoce, owoce jagodowe, winogrona bez pestek, owoce cytrusowe, owoce dzikiej róży, brzoskwinie, banany, jabłka,
- gotowane i pieczone ziemniaki,
- pieczywo pszenne, sucharki, bułki pszenne, biszkopty, pieczywo półcukiernicze, pieczywo drożdżowe, kasza manna, kasza jęczmienna, kasza krakowska, biały ryż, drobne makarony,
- chude gatunki mięs: chuda cielęcina, królik, kurczak, indyk, chude gatunki wędlin,
- chude ryby: dorsz, pstrąg, szczupak, sandacz, morszczuk, mintaj,
- mleko 0,5-2% tłuszczu, jogurt, kefir, maślanka,
- masło, oleje roślinne,
- słaba herbata i słaba kawa,
- napoje owocowe, soki warzywne, soki warzywno-owocowe, napoje warzywno-owocowe z mlekiem, koktajle mleczno-owocowe.
Chorzy ze szczególnymi potrzebami powinni dowiedzieć się więcej o tym, czy mięso jest zdrowe i po jakie gatunki mogą sięgać. Dla większości niewskazane jest czerwone mięso, ale nawet chudy drób czy cielęcina mogą okazać się niezdrowe, jeśli nie pochodzą z certyfikowanych hodowli, w których nie stosuje się antybiotyków i chemicznych odżywek.
Dieta bogatobiałkowa – produkty niezalecane:
- warzywa kapustne, cebulowe, czosnek, nasiona roślin strączkowych, papryka, brukiew, rzodkiewka,
- wszystkie niedojrzałe owoce, gruszki, czereśnie, daktyle, owoce suszone, owoce marynowane,
- smażone na tłuszczu ziemniaki, frytki,
- pieczywo żytnie, pieczywo pełnoziarniste, pieczywo chrupkie żytnie, gruboziarniste kasze (np. pęczak, gryczana), pełnoziarniste makarony, brązowy ryż,
- tłuste mięso: wieprzowina, baranina, gęś, kaczka,
- tłuste ryby: węgorz, karp, halibuty, jesiotr, sum,
- tłuste sery, sery podpuszczkowe, sery topione, ser żółty, ser typu feta,
- tłuste wędliny, salcesony, pasztety,
- smalec, łój, słonina, boczek, margaryny twarde,
- orzechy, nasiona, pestki,
- kakao, czekolada,
- tłuste ciasta i desery,
- woda gazowana, napoje gazowane, napoje energetyczne,
- alkohol,
- ostre przyprawy.
Bibliografia:
- Cibrowoska H., Ciborowski A. Dietetyka., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020
